خودکارآمدی در نوجوانان و پیشگویی کننده‌های فردی - اجتماعی آن

    تاریخ دریافت 28/10/1392 تاریخ پذیرش 28/12/1392      چکیده   پیش زمینه و هدف: امروزه اعتقاد بر این است که افراد برای اینکه بتوانند در تغییر رفتار و ارتقای سلامت خود موفق باشند، باید خودشان را در غلبه بر موانعی که ممکن است برای تغییر رفتار وجود داشته باشد، کارآمد ببینند. با توجه به نقش موثر خودکارآمدی در ارتقای سلامت و اهمیت دوره‌ی نوجوانی در زندگی، این مطالعه با هدف تعیین وضعیت خودکارآمدی و عوامل موثر بر آن در نوجوانان دختر و پسر 14 تا 18 سال شهرستان سنندج انجام شده است.   مواد و روش‌ها: این مطالعه روی 1524 نفر از نوجوانان 14-18 سال (760 پسر و 764 دختر) مشغول به تحصیل در مدارس دولتی و نیمه دولتی و غیرانتفاعی شهرستان سنندج انجام گرفت. روش نمونه گیری از نوع تصادفی بود . پرسشنامه‌های مورد استفاده، پرسشنامه‌ی خودکارآمدی عمومی Sherer و پرسشنامه‌ی مشخصات جمعیتی- اجتماعی بود که پس از گرفتن رضایت کتبی از نوجوانان به روش خودتکمیلی، تکمیل شدند. نسخه‌ی فارسی پرسشنامه‌ی خودکارآمدی در ایران توسط بختیاری براتی ارائه شد که برای روایی سازه آزمون همبستگی آن را با مقیاس عزت نفس برابر 61/0، و ضریب آلفای کرونباخ آن را برابر 80/0 گزارش کرده است. از روش تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای تعیین پیشگویی کننده‌های فردی- اجتماعی خودکارآمدی استفاده گردید.   یافته‌ها: میانگین (انحراف معیار) نمره‌ی خودکارآمدی در نوجوانان 60/3 (59/0)، از محدوده نمره قابل کسب 5-1 بود. بین نمره‌ی خودکارآمدی با متغیرهای جنسیت، ابتلا فعلی به بیماری، مصرف دارو، مقطع تحصیلی، رشته‌ی تحصیلی، شغل پدر و میزان درآمد خانوار ارتباط آماری معنی‌داری وجود داشت و این متغیرها مسئول 3درصد از واریانس ایجاد شده در نمره خودکارآمدی نوجوانان بودند.   بحث و نتیجه‌گیری: طبق نتایج، خودکارآمدی در نوجوانان این مطالعه متوسط روبه بالا است که با توجه به تأثیر مهم خودکارآمدی بر انجام رفتارهای ارتقا دهنده‌ی سلامت و کاهش انجام رفتارهای پرخطر، نیاز است راهکارهایی برای افزایش میزان خودکارآمدی نوجوانان ارائه گردد.